გემრიელი მცენარე ავთვისებიანი სიმსივნეების პროფილაქტიკისა და ცხიმების დაწვისთვის

გაზაფხულის მეფე - ასე უწოდებენ პიკანტური, მჟავე გემოს მქონე საკმაზ-სანელებელ მჟაუნას, რომელიც გაზაფხულის მიწურულს ამოდის.

სასარგებლო და გემრიელი, დაბალკალორიული (20-22 კკალ/100გრ) მჟაუნა დიდი ოდენობით შეიცავს ორგანიზმისთვის აუცილებელ ცილებს, ცხიმებს, უჯრედისს, ნახშირწყლებს, ვიტამინების (A, B1, B2, B5, B6, B9, C, E, H, K, PP) და მინერალების (რკინა, კალციუმი, ფტორი, კალიუმი, სპილენძი, ნატრიუმი, მაგნიუმი, ქლორი, ფოსფორი, გოგირდი, მანგანუმი, იოდი, თუთია) მთელ კომპლექტს, მთრიმლავ და სხვა ბიოლოგიურად აქტიურ ნივთიერებებს.

მჟაუნა ეფექტურია დიეტური კვების რაციონში, განსაკუთრებით მწვანე კოკტეილებში ჭარბ წონასთან საბრძოლველად. აძლიერებს მომნელებელი წვენების გამოყოფას, აღადგენს მიკროფლორას, მატებს ენერგიას, წმენდს ელენთას, აუმჯობესებს ტვინის მუშაობას და განწყობას, ამაღლებს იმუნიტეტს, ათხელებს და წმენდს სისხლს, ზრდის ჰემოგლობინს, ამცირებს ქოლესტერინის დონეს, ამშვიდებს ნერვულ სისტემას, აუმჯობესებს ძვლების, კბილების, ფრჩხილების, თმისა და კანის სტრუქტურას, ეფექტურია ავიტამინოზებისა და კალციუმის დეფიციტის დროს.

მჟაუნის რეგულარული მოხმარებისას უძილობა, სტრესი და ქრონიკული დაღლილობა ქრება.

და ეს მხოლოდ ნაწილია მცენარის სასარგებლო თვისებებისა.

მჟაუნა - Rumex acetosa L. (მჟავანა, მასისტარა, მეცხვარის მჟავია, მჟავე ღვალო, ჟვანაჲ, მურთხვალი, ჟაველაჲ - ღოლო (Rumex L.) კოსმოპოლიტი გვარია. აერთიანებს 150-ზე მეტ სახეობას, გავრცელებულს ფაქტობრივად ყველა კონტინენტზე.

საკვებად იყენებენ ორ სახეობას: მჟაუნასა და ჩვეულებრივ ღოლოს (Rumex confrrtus Willd). სხვა ქვეყნებში სარეველად ცნობილი მცენარეები საქართველოში უხსოვარი დროიდან გამოიყენება როგორც საკმაზ-სანელებელი და მხალეული.
ღოლო-მხალისა და ჩვეულებრივი ღოლოსაგან აკეთებდნენ შეჭამანდს, ზამთრისთვის კი ინახავდნენ გალებად დაწნულს, ან გამხმარ ფოთლებს.

დღეს ღოლოს სახეობები ნაკლებად გამოიყენება საკვებად. უფრო მეტად მჟაუნისგან ამზადებენ კერძებს, ისიც სეზონურად - მაისსა და ივნისში. შედარებით იშვიათად იყენებენ ღოლო-მხალს - მინდვრის მხლის სახით.

სანელებლად გამოიყენება მჟაუნის ერთ წლამდე ნედლი, წვნიანი და მკვრივი ფოთლები. ნორჩი ფოთლები დიდხანს არ ინახება, ამიტომ მას ინახავენ გამხმარი, მარინადის, დაკონსერვებული, ან დამჟავებული სახით.
დელიკატური გემოს მჟაუნა ნებისმიერ კერძს ოდნავ სიმჟავეს აძლევს და ჰარმონიულად ამდიდრებს თევზის, ხორცის, კვერცხისა და რძის პროდუქტებს. სანელებლით კმაზავენ სუპებს, ბორშებს, ღვეზელებს, სოუსებს, გარნირებს, ცხელ კერძებს, პურ-ფუნთუშეულს, პიურეებს, რაგუს, ომლეტებს, ღვეზელების შიგთავსებს. მჟაუნის კერძებიდან ყველაზე პოპულარულია რუსული სამზარეულოს ეროვნული კერძი მწვანე შჩი მჟაუნათი.

უნდა აღინიშნოს, რომ მჟაუნა და ღოლოს სხვა სახეობები შეიცავს მჟაუნმჟავას, რომელიც თერმული დამუშავებისას გარდაიქმნება და ოქსალატის სახით ილექება თირკმელებში. ამიტომ ამ სანელებლის ხანგრძლივად და გადამეტებული რაოდენობით გამოყენება რეკომენდებული არ არის მათთვის, ვისაც აწუხებს: პოდაგრა, შარდ-კენჭოვანი დაავადებები, კუჭის მომატებული მჟავიანობა და მარილოვანი ცვლის დარღვევა, რადგან დიდი ოდენობით მჟაუნმჟავამ შეიძლება გამოიწვიოს თირკმელების ფუნქციის დარღვევა და მარილების დაგროვება ორგანიზმში.

რაც შეეხება მცენარის სამკურნალო თვისებებს, მჟაუნას აქვს ანთების საწინააღმდეგო, ანტიალერგიული, ანტიტოქსიკური, საფაღარათე, გამაყუჩებელი, ნაღველმდენი და სისხლდენის შემაჩერებელი მოქმედება.

ხალხურ მედიცინაში მჟაუნის ფოთლები, წვენი და ნახარში გამოიყენება როგორც სურავანდის, ცხელების, რევმატიზმის და მუნის საწინააღმდეგო საშუალება. ააქტიურებს კუჭ-ნაწლავის მოქმედებას და აუმჯობესებს მონელებას, აჩქარებს ჭრილობების შეხორცებას. ეფექტურია გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების, სისხლნაკლებობის, ბუასილის, ქავილის და კანზე გამონაყრის დროს. ხელს უწყობს თირკმელების, ნაღვლის ბუშტის, ღვიძლის და კუჭქვეშა ჯირკვლის მუშაობას. მენოპაუზის დროს ამცირებს სისხლდენას და ოფლიანობას, ამშვიდებს ნერვულ სისტემას, აწესრიგებს არტერიულ წნევას.

მჟაუნა ეფექტურია კოსმეტიკაშიც, განსაკუთრებით ცხიმიანი, გაღიზიანებული და პრობლემური კანისთვის. მჟაუნას წვენისგან ამზადებენ გამწმენდ, ანთების საწინააღმდეგო, დამატენიანებელ, ჭორფლის და პიგმენტური ლაქების მოსაცილებელ ლოსიონებსა და ტონიკებს. მჟაუნის ნიღაბი წმენდს კანს, ხსნის დაღლილობას და ამაღლებს კანის ტონუსს, აქრობს გაღიზიანებებს, აუმჯობესებს კანის სტრუქტურასა და ფერს.